Cijfer jij jezelf weg voor anderen? En ben je daarna overstuur?
Heb je een lieve vriend, maar is de relatie niet zoals je wilt?
Of ben je met een narcist, die zwaar misbruik van je maakt?
Misschien is er sprake van codependentie.
Vaak verlies je jezelf in de focus op de ander.
In dit artikel leer je:
- De betekenis en kenmerken van codependentie. (Test of jij het hebt.)
- De twee dingen die je kunt doen om ervan af te komen.
- Hoe je als codependent een leuke relatie krijgt.
- Wat je moet doen als anderen misbruik van je maken.
- …en nog veel meer.
Heb je trouwens mijn gratis rapport al gezien waarin je De 3 schakels om bindingsangst en verlatingsangst op te lossen geef? Daarmee ontdek je exact hoe je in 3 stappen bindingsangst en verlatingsangst oplost zodat je eindelijk vooruit kunt. Download de 3 schakels nu
Na het lezen van dit artikel heb je meer kennis van de oorzaken van codependentie dan 99% van de mensheid. Daarnaast heb je geleerd hoe je het kunt oplossen.
Tip 1: Codependentie eenvoudig herkennen met deze test
Als je bij dit artikel terechtkomt, wil je waarschijnlijk weten hoe codependentie er uitziet.
Misschien denk jij dat jijzelf of iemand in je omgeving codependent is.
Het woord “codependentie” beschrijft een disfunctionele vorm van je met anderen verbinden.
In mijn eigen woorden is dit de definitie van codependentie:
Je focust volledig op de ander, waardoor je het contact met jezelf verliest.
Vaak heeft de ander problemen waar jij je verantwoordelijk voor voelt.
Wat zijn de symptomen?
- De relatie is niet gelijkwaardig
- De ene partner heeft meer macht dan de andere
- De codependent deelt (ongemerkt) niet al haar gevoelens met de partner
- Zij lijkt zichzelf weg te cijferen
- Je verliest jezelf in je totale focus op de ander
- Je voelt je verantwoordelijk voor de problemen van de ander
- Onbewust voelt het alsof dit de ander gelukkig maakt
- Er kan ongemerkt rancune ontstaan
- De codependent voelt zich leeggezogen, raakt zichzelf kwijt of voelt zich emotioneel alleen.
Codependentie werkt niet op de lange termijn. Jij wordt er ongelukkig van. En als je partner een relatie wilt met emotionele intimiteit, is het voor hem ook niet prettig.
Niet iedere partner is hiernaar op zoek. Hier lees je meer over bij tip 7.
In een gezonde relatie laat je elk (belangrijk) stukje van jezelf zien. Ben je codependent? Dan lukt dit je niet.
Daarmee is niet gezegd dat dit jouw schuld is. (Een schuldgevoel is niet nodig.) Voor de meeste codependent is dit aangeleerd gedrag uit het verleden, wat ze doorzetten zonder dat ze het merken.
Als je dit observeert bij jezelf of iemand anders, kun je van alles doen om de situatie beter te maken. Hoe je dit doet, lees je in tip 6.
Maar voordat ik dit doe, wil ik een misverstand uit de weg ruimen.
Tip 2: De positieve kant van codependentie
Zodra sommigen van mijn coachingsklanten het woord “codependent” ontdekken, voelen ze zich ontzettend gehoord.
“Wow Mathijs,” schrijven ze me. “Ik herken me enorm in deze omschrijving!”
Helaas zijn de berichten die volgen vaak minder mooi dan de erkenning.
Codependent schamen zich vaak voor hun behoeftes, of voor hun gedrag in een relatie. Dit is een groot onderdeel van het probleem.
Daarom wil ik je vertellen dat het niet jouw schuld is, als je codependent bent.
Deze patronen leer je aan als je lange tijd in ongezonde relaties zit. In de meeste gevallen gaat het om de hechting tussen jou en je ouders. En niet eens om relaties op volwassen leeftijd.
Als jij geboren wordt bij ouders die verre van perfect zijn, kun je hier natuurlijk niets aan doen.
Als jij behoeftes hebt die je ouders niet konden vervullen, en waaronder jij hebt geleden, is dat ook niet jouw schuld.
Je hebt je ouders niet kunnen kiezen. En je kon niet zeggen: “Hee papa en mama, ik vind het mooi geweest. Ik ga bij oma wonen, want hier worden mijn emotionele behoeftes niet vervuld. Tot ziens.”
Je zat vast. Want je gevoelens uitten, leidde niet tot hulp. En weggaan kon ook niet, want je had je ouders nodig om te overleven. Dat is enorm intern conflict.
Toentertijd had je nog niet het vermogen om hiermee om te gaan.
Je was te jong.
Codependentie is het gevolg van relaties waarin je niet bent gehoord en waaruit je niet kon ontsnappen. Je brein heeft zich aangepast aan een wereld waarin jij jezelf niet kunt uiten.
In plaats daarvan voelt het vaak goed om je gevoelens stil te houden (als je codependent bent.) Je hebt immers geleerd dat dit de band met je ouders beschermt.
Sta hier even bij stil! Je hersens zijn op eigen houtje met een oplossing gekomen, die ervoor zorgde dat je toch de relatie met je ouders kon blijven aangaan. Hartstikke knap!
Als gevolg hiervan heb je gewoontes ontwikkeld om je emoties en je relaties te beschermen.
Nu je volwassen bent en graag intieme connecties wilt aangaan waarin je wel je emoties kunt uiten…
…is er de mogelijkheid om je brein nieuwe patronen aan te leren.
Tip 3: De oorzaken van afhankelijkheid in relaties
Stel je voor. Liesbeth is opgegroeid in een warm nest. Haar ouders hebben haar gezien, en ze kon zichzelf altijd uiten. Kortom: haar ouders waren emotioneel op haar afgestemd.
Het resultaat is dat ze heeft geleerd hoe ze zich op een gezonde manier kan hechten. En ze heeft emotionele intimiteit ervaren in haar jeugd. Daardoor kan ze dit herkennen en weet ze dat zij gelijkwaardige relaties waard is.
Wanneer ze begint met daten, valt haar op dat niet iedere man haar neemt zoals ze is. Sommigen van hen zijn niet geïnteresseerd in wat ze voelt, maar willen haar alleen maar gebruiken.
Hoewel ze hen soms fysiek aantrekkelijk vindt, houdt ze toch afstand. Het idee om een relatie te beginnen met iemand die niet naar haar luistert, geeft haar de kriebels.
Dit is hoe het doorgaans gaat met mensen met een zorgeloze jeugd. Zij ontwikkelen geen problemen met hechting. Daardoor voelen ze afkeer van mannen die te afstandelijk of juist te behoeftig zijn.
Dit is een natuurlijke bescherming tegen mannen die misbruik van je maken. Het is veel moeilijker voor kwaadwillenden om invloed op Liesbeth uit te oefenen, simpelweg omdat ze hen van heinde en verre ziet aankomen.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Bijvoorbeeld wanneer een narcist heel goed is in manipulatie, en zich voordoet als een wolf in schaapskleren. Als hij héél langzaam zijn ware aard onthult, en ondertussen mooi weer speelt, kan hij macht over haar krijgen.
Maar dit is anders hoe het vrouwen met codependentie vergaat.
Codependents valt het vaak niet op dat een man zich manipulatief of naar gedraagt. Dit komt omdat dit is wat ze kennen uit hun omgeving. Het voelt normaal en vertrouwt. Ze zijn gewend om hun eigen emoties, behoeften en wensen aan de kant te schuiven ten behoeve van een ander.
Helaas krijgen codependents hierdoor vaker relaties waarin het moeilijk is om zich te hechten. Omdat de mannen waaraan ze zich proberen te binden, hier niet toe in staat zijn. Of omdat hun partner erg problemen heeft en zij het gevoel hebben die op te moeten lossen.
Daar komt bij dat als iemand enorm worstelt met codependentie, dit ook een gezonde relatie in een afhankelijke relatie kan veranderen.
Als jij jezelf wegcijfert en gedeeltes van jezelf niet deelt met je partner, kan dat heel naar voelen. Ook al heeft hij nooit druk op je uitgeoefend en is elk gedeelte welkom.
Misschien vraag jij je af waarom codependents het zo moeilijk vinden om zich te uiten, ook al is hun partner hier OK mee.
Dit komt door de schaamte voor hun gevoelens en behoeftes. Een direct gevolg wanneer deze eerder in je leven niet door anderen geaccepteerd zijn.
Tip 4: De rol van schaamte voor gevoelens bij codependentie
Stel je een klein meisje van zeven jaar voor. We noemen haar Kim.
Kim gaat naar een nieuwe school. In de eerste week wordt ze keihard gepest. Elke dag komt ze huilend thuis.
Haar moeder troost haar. Maar vertelt haar ook dat ze gewoon naar school moet. Kims maag draait om bij het idee. Haar moeder ziet het, maar zegt dat school heel belangrijk is en dat ze zich niet moet aanstellen.
Na het weekend is het tijd voor een nieuwe schoolweek. Kim protesteert. Ze wil niet gaan. Ze is bang, voelt zich buitengesloten en wil veiligheid.
Haar moeder vertelt haar dat ze flink moet zijn. School is belangrijk. Zonder school komt er niets van je terecht.
Op dit moment realiseert Kim zich dat verder protesteren of hulp vragen geen zin heeft. Haar moeder luistert toch niet, en stuurt haar weer terug naar die onveilige plek.
Elk kind heeft maar één moeder. Kim ook. Ze kan haar niet vertellen dat dit onacceptabel is en dat ze wel een andere moeder zoekt.
Daarom heeft Kim geen keus. Ze laat zich bij school afzetten, en is doodsbenauwd. Ze krijgt van alles naar haar hoofd op het schoolplein.
Als ze aankomt in de klas, voelt ze zich kalmer. Daar wordt ze meestal niet uitgescholden of gepest. Ze komt in een andere stemming, waarbij ze vooral gericht is op het leren van de stof. Zoals mama haar heeft opgedragen.
Zoals je ziet, ontstaat er een patroon. Een gedeelte van Kim is emotioneel over haar toeren door het gepest. En een ander deel kan zich richten op het schoolwerk, ondanks haar angst.
Wetenschappers hebben ontdekt dat het kinderbrein makkelijk aanleert om hiertussen te schakelen. Als een kind de situatie niet kan veranderen (omdat volwassenen niet helpen), past het zich aan. (Voor meer informatie, zie dit boek.)
Hoe vaker het kind gedwongen wordt te schakelen, hoe minder ze zich bewust is van de kant die zich emotioneel overweldigt voelt. Dit komt omdat haar “ga door als normaal-“kant de emoties zo ver mogelijk uit het bewustzijn houdt. (Anders zou het moeilijk zijn om normaal te functioneren.)
Het probleem is dat deze emoties blijven hangen, ook al is het gevaar geweken.
Met als gevolg dat deze kant van Kim haar kan beïnvloeden, zonder dat ze dit doorheeft. Deze kant vormt een masker wat ze ook opzet in situaties waar dit masker haar niet dient.
Kim blijft gevoelig voor onzinargumenten als “negeer het wanneer iemand je pest” en “val anderen niet lastig met je pijn, ze luisteren toch niet.” Dit soort overtuigingen blijven plakken, totdat ze iemand ontmoet waarbij ze zich wel veilig voelt om zich te uiten.
Tot die tijd is Kims standaard modus operandi om kwetsbare gevoelens weg te drukken en om het niet te laten merken wanneer anderen haar pijn doen. Krijgt zij een partner die haar hard behandelt en niet luistert? Dan schiet ze terug in haar oude patroon.
Of vindt ze een partner die zelf grote problemen heeft? Dan kan ze in de verzorgende rol schieten, zodat ze niet aan haar eigen problemen hoeft te denken.
Krijgt ze een relatie met een nare man? Dan komt het oude patroon terug, maar is er een ander gedeelte van haar dat zich verzet tegen zijn nare gedrag. Dit zorgt voor het innerlijke conflict wat zo kenmerkend is voor codependentie.
Zo meteen vertel ik je wat voor advies ik geef aan vrouwen als Kim. Maar eerst:
Tip 5: Laat je geen stoornis aanpraten
We kennen allemaal iemand die zich te afhankelijk opstelt naar anderen. Iemand die soms wat pleasend is. Daarnaast hebben we allemaal mensen ontmoet die zwaar getraumatiseerd zijn in hun jeugd.
Hoewel het goed is om je bewust te zijn van moeilijkheden, betekent dit niet dat je hier een labeltje aan moet geven. Je kunt prima je patronen uitvoerig beschrijven, zonder hier een naam aan te geven.
Waarom zeg ik dit ineens?
Omdat het begrip codependentie alleen de afhankelijke kant beschrijft. Een codependent heeft ook kanten die juist wel onafhankelijk zijn of daarnaar verlangen. En kanten die juist goede ervaringen hadden met intieme relaties. Zelfs iemand met de meest traumatische jeugd kan vaak één of twee mensen benoemen waarmee het wel (een beetje) klikte. Het is als, bij wijze van, met de kat van de buren.
Door jezelf te bestempelen als “codependent” zeg je eigenlijk dat de afhankelijkheid je meer definieert dan je vermogen om een gezonde verbinding aan te gaan. Dit doet geen recht aan de kracht van emotionele intimiteit.
Want besef je dit:
Jouw codepente houding, is slechts een aangeleerd masker uit je verleden. (In de psychologie noemen we dit een coping mechanisme.)
Daaronder zit jouw kern als mens die zich gewoon kan hechten.
Die kern is nooit weg. Je verliest alleen de connectie tot die kern doordat je vanuit je masker leeft.
Positieve ervaringen vormen juist de sleutel tot het oplossen van een codependent patroon. Als je weet wanneer je de juiste kant opgaat, kun je deze aanhouden. Veel problemen verdwijnen als je (lang genoeg) meedoet aan gezonde vriendschappen en relaties.
Het ontwikkelen van codependentie is altijd het gevolg van een nare omgeving en aangeleerd gedrag. Nadat je de omgeving hebt veranderd, kun je ook je gedrag veranderen. Ben je dan nog steeds codependent? Natuurlijk niet.
Er is onderzoek gedaan naar “codependentie” als stoornis. Er is geen bewijs gevonden dat je hier je hele leven last van houdt.
Mits je ermee aan de slag gaat natuurlijk.
De meeste psychologen en psychiaters beschouwen codependentie daarom niet als mentale stoornis. (Zoals langdurige depressie of borderline.) Waarmee ik niet wil doen alsof een codependent patroon niet heel vervelend kan zijn.
Maar er is een verschil tussen een stoornis waar jij je leven lang last van hebt, en aangeleerd gedrag ten gevolge van nare ervaringen in je verleden. Dit laatste is makkelijker te verhelpen.
Psychiaters en psychologen spreken liever over hechtingsstijlen. Een goed boek hierover is bijvoorbeeld “Attached” van Amir Levine. Of lees mijn artikel over dit onderwerp hier.
Tip 6: Codependentie doorbreken
Je rekent af met je codependente kant door je oude aangeleerde patronen te herkennen, en te leren om al je emoties te omarmen. Ook als je deze eerder moest verbergen.
Psychologen hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar hoe je dit bewerkstelligt. Als coach kan ik putten uit een enorme sloot met oefeningen om je verder te helpen.
Deze oefeningen gaan over:
- Het omarmen van emoties die je eerder moest verbergen
- Hoe je omgaat met schaamte
- Hoe jouw zelfliefde doet toenemen
- Hoe je zorgt voor gedeeltes van jou die zich kwetsbaar voelen
- Hoe je reageert als iemand je naar behandelt
- Het herkennen van je behoeftes
Zoals je ziet, richt iedere oefening zich op een ander stukje van de puzzel. Het is goed om zo compleet mogelijk te zijn in het beschrijven van waar je mee worstelt. Juist omdat er veel verschillende dingen zijn waar je mee kunt oefenen.
Om een goed resultaat te krijgen, is het belangrijk om ieder deel van jezelf te accepteren (en het te helpen waar nodig.)
Ik heb hier een apart artikel over geschreven: 7 Tips om codependentie te doorbreken
Maar wat als je een relatie hebt met iemand die er belang bij heeft dat je afhankelijk van hem blijft?
Tip 7: De codependent en de narcist
Zoals ik je eerder vertelde, ben je als codependent kwetsbaar voor misbruik.
Er zijn nou eenmaal slechte mensen die zich aangetrokken voelen tot kwetsbare mensen. Als beren naar honing, zeg ik weleens.
Dit type is geen Winnie de Poeh. Maar eerder een grote brulbeer, die met veel geschreeuw verbloemt dat hij geen zelfvertrouwen heeft. Oftewel: de narcist.
Waar het om gaat, is dat je het leert herkennen wanneer een man zich echt met je wil verbinden. Die het aankan om een emotioneel intieme band met je aan te gaan.
In zo’n relatie zijn veel van je patronen niet meer noodzakelijk. Waardoor het makkelijker is om deze los te laten.
De kanten van jou die het prima vinden om zich bloot te geven, kunnen groeien. Je voelt je lekkerder. En je vertrouwen in andere mensen keert terug.
Wat ook wonderen doet voor je geluksniveau.
Blijf dus niet hangen in het idee dat je een ongeneeslijke stoornis hebt. Maar ik moet er wel bijzeggen dat als je eerst je patronen heelt, de kans op een gezonde relatie veel groter wordt.
Dit komt omdat mannen die op zoek zijn naar emotionele intimiteit, zich aangetrokken voelen tot vrouwen die dit ook willen. Als hij aan jou kan voelen dat je hier behoefte aan hebt, ben je vele malen aantrekkelijker voor hem.
Ga direct naar mijn artikel over het vinden van een goede relatie als codependent. Waarin je gelijk leert wat voor type je moet vermijden.
En wanneer je een man hebt gevonden die er echt voor je wil zijn…
…dan raad ik je aan om je aan te melden voor mijn gratis e-book over hoe je ervoor zorgt dat hij je verovert.
Je ontdekt hoe het MannenBrein in elkaar steekt. En wat de drie voorwaarden in zijn hoofd zijn, om hem klaar te maken voor een relatie met jou.
Als je weet hoe je dit aan hem laat zien, kan hij niet anders dan achter je aangaan.
Wil je mijn gratis ebook ontvangen? Meld je hieronder aan en ik stuur het je toe.
› Ja, stuur me 'de 3 schakels in zijn mannenbrein' nu gratis!
Oh, en vergeet hieronder je gratis download niet ;)
Liefs,
Mathijs Dingjan
Schrijf een reactie