Door Mathijs Dingjan op 
We kennen het allemaal: die kritische stem in je hoofd die steeds zegt dat je niet goed genoeg bent, of dat je niet voldoet aan je eigen verwachtingen. Een negatief zelfbeeld kan als een schaduw over je leven hangen en zorgt vaak voor onzekerheid en twijfel.
Maar het goede nieuws is dat je hier echt iets aan kunt doen.
In dit artikel gaan we samen ontdekken waar die negatieve gedachten vandaan komen en hoe je ze kunt ombuigen naar meer zelfvertrouwen en vriendelijkheid naar jezelf toe. Laten we beginnen met kleine stappen richting een positievere kijk op jezelf.
Inhoud van dit artikel:- Wat is een negatief zelfbeeld?
- De 4 oorzaken van een negatief zelfbeeld
- Zo herken je of je een laag zelfbeeld hebt
- De gevolgen van een laag zelfbeeld
- 9 Tips om een negatief zelfbeeld te behandelen
- 3. Leer je gedachten uitdagen
- 4. Schrijf je successen op
- 5. Doe aan zelfcompassie
- 6. Stel kleine, realistische doelen
- 7. Wees minder vaak bezig met sociale media
- 8. Omring jezelf met ondersteundende mensen
Wat is een negatief zelfbeeld?
Een negatief zelfbeeld betekent dat je jezelf over het algemeen negatief bekijkt. Je hebt het gevoel dat je niet goed genoeg bent, dat anderen je niet mogen of dat je niks kunt.
Als liefdescoach help ik vaak mensen die worstelen met een laag zelfbeeld. Het is een probleem wat bij vrouwen én mannen terugkomt. Ze twijfelen aan zichzelf. En juist hierdoor knappen anderen op hen af.
Om een negatief zelfbeeld te behandelen, willen we het beter begrijpen.
En daarvoor willen we precies weten wat zo’n negatieve visie veroorzaakt.
De 4 oorzaken van een negatief zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld komt vaak voort uit verschillende ervaringen en invloeden, en het kan iedereen overkomen. Hier zijn een paar veelvoorkomende redenen:
1. Je jeugd en opvoeding.
De band met je ouders vormt vaak de basis van je zelfbeeld. Als je bijvoorbeeld weinig liefde of aandacht kreeg omdat je ouders zelf worstelden met hun eigen problemen, kun je als kind gaan denken dat er iets mis is met jou. Dat je niet “goed genoeg” bent voor hun aandacht en liefde.
Een ander veelvoorkomend patroon is wanneer ouders vooral waardering tonen bij prestaties: alleen aandacht of complimenten krijgen als je goede cijfers haalt of iets foutloos doet. Dit kan je als kind het gevoel geven dat je liefde moet “verdienen,” dat je alleen waardevol bent als je presteert. Zo kan de overtuiging ontstaan dat je perfect moet zijn om geaccepteerd te worden, om gezien en gewaardeerd te worden.
2. Je bent gepest of afgewezen door leeftijdsgenootjes
Pesten of buitensluiting raakt je diep, vooral als je jong bent. Die pijn en afwijzing kunnen je het idee geven dat je minder waard bent of dat je niet in de groep past, iets wat je ook als volwassene kunt blijven geloven.
3. Je vergelijkt jezelf te veel met anderen
Het is makkelijk om jezelf te vergelijken met anderen, vooral nu sociale media ons constant een “perfect” beeld van anderen laten zien. De meeste mensen delen daar alleen hun mooiste momenten, successen en ideale versies van zichzelf. Dit kan een vertekend beeld geven en maakt het moeilijk om te zien dat ook zij hun onzekerheden en worstelingen hebben. Door steeds die schijnbaar perfecte levens te zien, kan je denken dat jij tekortschiet of niet goed genoeg bent, terwijl je eigenlijk een onrealistische standaard voor jezelf stelt.
4. Je hebt moeilijke ervaringen meegemaakt
Trauma’s of ingrijpende gebeurtenissen, zoals verlies of scheiding, kunnen ervoor zorgen dat je jezelf anders gaat zien. Soms neem je die gebeurtenissen onbewust persoonlijk, alsof het een teken is dat er iets mis is met jou, waardoor je minder waard bent.
5. Je bent een perfectionist
Je stelt jezelf onrealistisch hoge eisen, waardoor je keer op keer teleurgesteld raakt in jezelf, zelfs bij kleine fouten of imperfecties. Dit creëert een vicieuze cirkel: de lat ligt zo hoog dat je vaak het gevoel hebt tekort te schieten, wat je zelfbeeld steeds verder ondermijnt. Het verlangen naar perfectie wordt een manier om liefde of acceptatie te “verdienen,” maar het drijft je juist verder weg van een gezond, zelfverzekerd gevoel over wie je bent.
6. Je bent mentaal ongebalanceerd
Psychische problemen, zoals depressie en angst, kunnen een enorme invloed hebben op hoe je jezelf ziet. Deze aandoeningen zorgen er vaak voor dat negatieve gedachten over jezelf steeds terugkeren en versterken de overtuiging dat je niet goed genoeg bent of tekortschiet. Het zijn hardnekkige gedachten die niet zomaar verdwijnen en kunnen zelfs het gevoel van zelfwaardering volledig ondermijnen. Door de voortdurende invloed van deze mentale patronen kan een negatief zelfbeeld zich ontwikkelen en verankeren, wat het moeilijk maakt om jezelf nog positief te zien.
7. Je voldoet niet aan de maatschappelijke verwachtingen
We leven in een wereld vol verwachtingen over succes, uiterlijk en geluk. De druk om aan deze beelden te voldoen kan je het idee geven dat je niet voldoet aan wat “de norm” is, wat een negatief effect heeft op hoe je jezelf ziet.
Zo herken je of je een laag zelfbeeld hebt
Een laag zelfbeeld kan zich op verschillende manieren uiten. Herken jij veel van de volgende signalen? Dan is de kans groot dat je een negatief zelfbeeld hebt.
- Je bent zelfkritisch. Je hebt de neiging om jezelf vaak negatief te beoordelen en te bekritiseren. Kleine fouten of imperfecties neem je jezelf lang kwalijk, en je vindt het lastig om jezelf te complimenteren of trots te zijn op wat je doet.
- Je hebt moeite met complimenten aannemen. Wanneer anderen je complimenteren, wuif je dit vaak weg of geloof je dat het niet gemeend is. Je hebt moeite om positieve opmerkingen te accepteren en denkt snel dat anderen het alleen maar zeggen om aardig te zijn.
- Je bent disproportioneel bang om fouten te maken. Je bent bang om fouten te maken en stelt hoge eisen aan jezelf, waardoor je soms situaties uit de weg gaat waarin je risico loopt om niet “goed genoeg” te presteren. Dit kan leiden tot perfectionisme of vermijdingsgedrag.
- Je vergelijkt jezelf overmatig veel met anderen. Je vergelijkt jezelf vaak met anderen en komt meestal tot de conclusie dat je minder waard bent of minder bereikt hebt dan zij. Dit kan je zelfvertrouwen steeds verder ondermijnen en maakt dat je jezelf als “minder” ziet.
- Je hebt moeite met beslissingen nemen. Door een gebrek aan zelfvertrouwen twijfel je vaak aan je keuzes en zoek je steeds bevestiging bij anderen. Je bent bang om de “verkeerde” beslissing te nemen en vindt het lastig om te vertrouwen op je eigen oordeel.
- Je focus ligt op negatieve gedachten. Je hebt vaak een negatieve kijk op jezelf en het leven. Dit uit zich in een patroon van negatieve gedachten die zichzelf herhalen, zoals “Ik kan het toch niet” of “Ik ben niet goed genoeg.” Deze gedachten kunnen je stemming beïnvloeden en maken het moeilijk om positief over jezelf te denken.
- Je hebt geen duidelijke grenzen. Je hebt de neiging om anderen te pleasen en vindt het lastig om ‘nee’ te zeggen, omdat je bang bent dat mensen je anders afwijzen. Dit kan komen doordat je denkt dat je waardering van anderen afhankelijk is van hoeveel je voor hen doet.
- Je doet onvoldoende aan zelfzorg. Je hebt de neiging om anderen te pleasen en vindt het lastig om “nee” te zeggen, omdat je bang bent dat mensen je anders afwijzen. Dit kan komen doordat je denkt dat je waardering van anderen afhankelijk is van hoeveel je voor hen doet.
De gevolgen van een laag zelfbeeld
Een laag zelfbeeld kan je op allerlei manieren beïnvloeden, vaak zonder dat je het meteen doorhebt. Hier zijn een paar veelvoorkomende gevolgen die je misschien herkent:
- Je hebt ongezonde relaties. Een laag zelfbeeld kan je kwetsbaar maken voor relaties waarin je misschien niet goed behandeld wordt. Omdat je niet gelooft dat je beter verdient, kun je sneller genoegen nemen met relaties die ongezond of zelfs schadelijk zijn, simpelweg uit angst om alleen te zijn of afgewezen te worden. Bovendien heb je disproportioneel goedkeuring nodig van anderen, waardoor je gezonde mensen en potentiële partners afstoot.
- Je bent onderontwikkeld. Een laag zelfbeeld kan ervoor zorgen dat je kansen in je werk of studie laat liggen omdat je niet gelooft dat je ze aankunt. Hierdoor kan het lastig zijn om je volledig te ontwikkelen of door te groeien, zowel professioneel als persoonlijk.
- Je hebt gezondheidsproblemen. Mensen met een laag zelfbeeld investeren vaak minder in hun eigen welzijn, wat kan leiden tot ongezonde gewoonten, zoals slechte voeding, weinig beweging, of slaapgebrek.
- Je kan moeilijk van succes genieten. Zelfs wanneer je iets bereikt, kan een laag zelfbeeld ervoor zorgen dat je er niet van geniet of het gevoel hebt dat het toeval is. Je hebt vaak het idee dat je niet echt goed genoeg bent en dat anderen je “nog zullen doorzien,” wat ervoor zorgt dat je eigen successen oppervlakkig aanvoelen.
- Je hebt minder veerkracht. Doordat je weinig in jezelf gelooft, kun je moeite hebben om op te staan na tegenslagen. Elke fout of afwijzing voelt dan als een bevestiging van je negatieve zelfbeeld, waardoor je moeilijker nieuwe kansen aangrijpt en je veerkracht minder sterk is.
- Je hebt minder levensplezier. Een laag zelfbeeld kan ervoor zorgen dat je minder geniet van het leven. Dingen die je leuk vindt, kun je gaan vermijden uit angst om niet goed genoeg te zijn of om het gevoel van falen te vermijden. Dit kan uiteindelijk leiden tot een meer teruggetrokken en somber leven.
Deze gevolgen laten zien hoe diep een laag zelfbeeld kan ingrijpen op verschillende aspecten van je leven en welzijn. Gelukkig is het mogelijk om hieraan te werken en stap voor stap een gezonder zelfbeeld op te bouwen.
9 Tips om een negatief zelfbeeld te behandelen
1. Draai je denken om
Een negatief zelfbeeld kan sterk verminderen als je leert om anders naar je gedachten te kijken. Veel van mijn coachingsklanten lopen rond met overtuigingen zoals:
- “Ik ben niet goed genoeg.”
- “Ik ben niet leuk genoeg.”
- “Ik ben niet grappig, charmant of aantrekkelijk.”
Dit soort gedachten kunnen je flink in de weg zitten. Door te zeggen dat je iets bent, maak je die eigenschap deel van je identiteit. Maar stel jezelf de vraag: bepaalt het echt wie je bent als anderen je niet altijd grappig of leuk vinden?
Daarnaast lijkt het alsof je dit nooit kunt veranderen als je het als een vast kenmerk ziet. Daarom werk ik met mijn klanten om dit soort overtuigingen te herformuleren in iets wat je kunt aanpakken:
- “Ik voel me niet goed genoeg.”
- “Ik denk dat ik niet leuk genoeg ben.”
- “Ik weet nog niet goed hoe ik grappig of charmant kan zijn.”
Deze gedachten voelen misschien nog steeds niet fijn. Maar ze zijn wel iets waarmee je aan de slag kunt! Ze geven aan dat je kunt leren en ontwikkelen. Want als je iets als een vaardigheid ziet, kun je het oefenen en verbeteren.
Oftewel: stop met jezelf labels te geven als vaststaand “niet leuk” of “niet goed genoeg.” Zeg in plaats daarvan dat je deze dingen nog niet hebt geleerd of genoeg hebt geoefend.
Voel je je bijvoorbeeld niet goed genoeg voor mannen?
Weet dan dat je dit kan veranderen. Zie de volgende video voor tips.
Heb je trouwens mijn gratis rapport al gezien waarin je 31 kant-en-klare berichtjes krijgt om definitief zijn hart te veroveren? Ontdek deze 31 berichtjes en 'de 3 schakels in het mannenbrein' hier: Download de 31 berichtjes
2. Besef dat je niet je (negatieve) gedachten bent
Een laag zelfbeeld ontstaat vaak doordat je denkt dat je niet goed genoeg bent, maar meestal gebeurt dat onbewust. Niemand kiest er bewust voor om zichzelf dagelijks af te kraken.Deze negatieve gedachten verschijnen simpelweg in je hoofd.
De sleutel om hier goed mee om te gaan, is als volgt: besef dat jij die gedachten niet bent. Je observeert deze gedachten, maar dat betekent niet dat ze ook waar zijn.
Voor een gezonder zelfbeeld kun je leren om gedachten als iets buiten jezelf te zien, zoals je een voorbijrijdende trein bekijkt. Mindfulness helpt hierbij: het leert je om gedachten te observeren zonder erin mee te gaan of ze serieus te nemen.
Misschien klinkt dit bekend? Dat kan, want dit is de basis van mindfulness. Door regelmatig mindfulness-oefeningen, meditatie en ademhalingstechnieken te doen, kun je afstand nemen van negatieve gedachten en voorkomen dat ze je zelfbeeld beïnvloeden.
Dit vraagt natuurlijk wel oefening; mindfulness is een vaardigheid die je opbouwt. Het betekent echter niet dat je een jaar op retraite moet. Veel mensen voelen zich na slechts vijf minuten mediteren al kalmer en meer in balans.
Wil je hiermee beginnen? Zoek gewoon op YouTube naar een “5-minuten geleide meditatie” en volg de instructies, of download de app Headspace. Deze biedt dagelijkse korte sessies en begeleidt je stap voor stap naar meer rust en zelfacceptatie.
3. Leer je gedachten uitdagen
Negatieve gedachten over jezelf kunnen automatisch opkomen, zoals “Ik ben niet goed genoeg” of “Ik kan dit niet.” De truc is om deze gedachten niet zomaar te geloven, maar ze actief uit te dagen.
Vraag jezelf af: Is dit echt waar? Heb je bewijs dat dit klopt? Wat zou je tegen een vriend zeggen die zo over zichzelf denkt?
Vaak ontdek je dat deze gedachten niet echt op feiten gebaseerd zijn, maar op gevoelens. Door deze vragen te stellen, kun je geleidelijk leren om minder streng en meer realistisch naar jezelf te kijken.
4. Schrijf je successen op
Het helpt om een lijstje te maken van eigenschappen, kwaliteiten en successen waar je trots op bent, hoe klein ook. Dit kan variëren van “Ik ben een goede luisteraar” tot “Ik heb vandaag iemand geholpen.”
Door deze lijst regelmatig te bekijken, train je jezelf om je aandacht te richten op je positieve kanten in plaats van je tekortkomingen. Ook kun je elke dag iets nieuws aan de lijst toevoegen, waardoor je opmerkt hoeveel goede eigenschappen je eigenlijk hebt. Dit kan je zelfbeeld stap voor stap verbeteren.
5. Doe aan zelfcompassie
Vaak zijn we voor onszelf strenger dan voor anderen. Probeer jezelf te behandelen zoals je een vriend zou behandelen: met vriendelijkheid, begrip en geduld.
Fouten maken of mindere dagen hebben is normaal en betekent niet dat je minder waard bent. Probeer een moment van rust te nemen en tegen jezelf te zeggen: “Het is oké dat ik me zo voel” of “Iedereen maakt fouten.”
Zelfcompassie betekent dat je mild bent voor jezelf, wat helpt om je zelfbeeld te versterken en jezelf meer te waarderen zoals je bent.
6. Stel kleine, realistische doelen
Als je jezelf vaak doelen stelt die moeilijk te halen zijn, kan dat je zelfbeeld negatief beïnvloeden. Probeer daarom kleinere, haalbare doelen te stellen die je met vertrouwen kunt bereiken.
Begin met simpele taken zoals “Vandaag lees ik 10 minuten” of “Ik ga even wandelen.” Door realistische doelen te bereiken, voel je je succesvol en krijg je het vertrouwen om steeds meer te doen. Deze kleine stappen laten je zien dat je in staat bent om doelen te halen, wat een groot verschil kan maken in hoe je naar jezelf kijkt.
Als je je realiseert dat jouw keuzes en acties een positieve impact op je leven kunnen hebben, dan ga je telkens meer zelfvertrouwen ontwikkelen.
7. Wees minder vaak bezig met sociale media
Als je veel tijd op social media doorbrengt, kan het juist goed zijn om daarmee te minderen. Social media en een negatief zelfbeeld gaan namelijk vaak hand in hand. Steeds meer onderzoek laat zien dat social mediagebruik kan samenhangen met depressie, stress en angst. Dus, zou het ook je zelfbeeld kunnen beïnvloeden? Absoluut.
Waarom precies? Wetenschappers hebben een aantal vermoedens. Eén daarvan is dat social media ons constant aanzet om onszelf te vergelijken met anderen. Het probleem is alleen dat wat we zien op social media vaak sterk gefilterd en gepolijst is. Het lijkt misschien alsof iedereen een perfect leven leidt, maar dat is meestal ver van de werkelijkheid. Hierdoor vergelijk je je normale, echte leven met een ‘fake’ online leven, wat je onbewust kan laten twijfelen aan jezelf.
8. Omring jezelf met ondersteundende mensen
Mensen om je heen hebben een grote invloed op hoe je jezelf ziet en voelt. Daarom is het belangrijk om je te omringen met mensen die je niet alleen steunen, maar ook inspireren.
Probeer contact te maken met mensen die positieve waarden uitstralen zoals eerlijkheid, veerkracht of zelfvertrouwen – kwaliteiten waar je iets van kunt leren en naar kunt opkijken.
Positieve relaties met zulke mensen kunnen je helpen om je eigen waarden te versterken en je zelfvertrouwen op te bouwen. Ze laten je zien wat mogelijk is, maar zonder dat je het gevoel krijgt dat je jezelf moet vergelijken of bewijzen.
Denk aan vrienden die je accepteren zoals je bent, maar die je tegelijkertijd motiveren om te groeien.
Mensen die hun eigen dromen nastreven, die zich blijven ontwikkelen of die een positieve kijk op het leven hebben, kunnen je inspireren om ook het beste in jezelf naar boven te halen. Het zijn mensen die je aanmoedigen om fouten te zien als kansen om te leren en je eraan herinneren dat je niet perfect hoeft te zijn. Omring jezelf met mensen die energie en wijsheid toevoegen aan je leven – die je steunen en inspireren om stap voor stap meer jezelf te worden.
9. Blijf jezelf ontwikkelen
Je zelfbeeld verbeteren gaat niet over perfect worden, maar over het ontdekken van dingen die je blij maken. Kies daarom voor activiteiten die je oprecht interesseren of waar je gewoon nieuwsgierig naar bent, zonder dat er druk achter zit om het ‘goed’ te moeten doen.
Misschien vind je het leuk om een muziekinstrument te proberen, een nieuwe sport te ontdekken, een creatieve hobby op te pakken zoals schilderen of schrijven, of zelfs gewoon meer boeken te lezen over onderwerpen die je interessant vindt.
Het gaat hierbij niet om snel ergens goed in te worden, maar om te genieten van je nieuwe hobby of interesse. Sta jezelf toe om te spelen en fouten te maken.
Juist door te focussen op het plezier in wat je doet, leer je stap voor stap nieuwe dingen over jezelf en wat je leuk vindt. Dat plezier draagt vaak vanzelf bij aan een positiever zelfbeeld, omdat je bezig bent met iets dat je echt voldoening geeft, zonder dat je iets hoeft te bewijzen.
Dit zijn naar mijn idee de beste tips om een negatief zelfbeeld te overwinnen. Wil je nog extra hulp gebruiken?
Grijp dan mijn gratis e-book, waarin je ontdekt hoe je sterker in je schoenen kan staan.
Klik op de grote knop hieronder en je krijgt ‘m direct in je inbox.
› Ja, stuur me 'de 3 schakels in zijn mannenbrein' nu gratis!
Oh, en vergeet hieronder je gratis download niet ;)
Liefs,
Mathijs Dingjan
Schrijf een reactie