Door Mathijs Dingjan op 
Emotionele manipulatie: het is het vergif van veel relaties.
Deze vorm van manipuleren wordt in de psychologie ook wel “gaslighting” genoemd.
In dit artikel lees je wat gaslighting precies en hoe je het herkent binnen jouw relatie.
Je ontdekt onder andere:
- Hoe je erachter komt of je partner aan gaslighting doet.
- Op wat voor manier gaslighting jou aan jezelf doet twijfelen (terwijl dat niet hoeft).
- Welke schadelijke gevolgen gaslighting voor je relatie heeft.
- De verborgen manipulatieve tactieken van gaslighters.
- …en nog veel meer.
Heb je trouwens mijn gratis rapport al gezien waarin je De 3 schakels van succesvolle relaties geef? Daarmee ontdek je exact hoe je jouw relatieproblemen oplost en eindelijk samen gelukkig wordt in 3 simpele stappen. Download de 3 relatieschakels nu
Na het lezen van dit artikel ken je de belangrijkste aspecten van gaslighting. En weet je welke stappen je kunt zetten als je gegaslight wordt.
Gaslighting: een nare vorm van manipulatie
Stel je voor: Je bent met twee vriendinnen op het terras. Jij bestelt een cola.
Na vijf minuten vraagt één van je vriendinnen: “Hoe is je sinas?”
Je weet dat je cola voor je neus hebt. Je ziet het voor je staan. Je hebt het drankje net geproefd.
Dus het is nogal raar dat je vriendin doet alsof je sinas drinkt. Toch?
In een normale situatie zeg je: “Kijk, ik heb cola.” Ze geeft je gelijk. Het verhaal is klaar.
Maar stel dat je vriendinnen je willen gaslighten.
Dan zeggen ze allebei: “Dat is gek! Kijk! Zie je niet dat dit sinas is?”
Als jij tegensputtert, herhalen ze het opnieuw.
“Je vergist je! Dit is sinas!”
Als dit gebeurt, verklaar je hen waarschijnlijk voor gek.
Maar als ze dit trucje vaak genoeg herhalen, en continu blijven zeggen dat je sinas voor je hebt…
…komt er een punt waarop je denkt:
“Is er iets mis met mijn waarneming?”
En dat is precies de geniepige kracht van gaslighting.
Gaslighting is een vorm van manipulatie. De dader(s) doen je twijfelen aan je waarnemingsvermogen. Door telkens te herhalen dat dingen anders te zijn dan dat jij ze ziet.
Als ze dit lang genoeg doen, heeft dit vergaande gevolgen. Ook voor je relatie.
Laten we eens kijken hoe gaslighting eruit ziet binnen relaties:
Gaslighting binnen relatie: 9 kenmerken
Kenmerk 1: Je verliest vertrouwen in je eigen oordeel
Als je volgens andere mensen dingen ziet die er niet zijn, begin je vroeg of laat te twijfelen.
Het maakt niet uit hoeveel zelfvertrouwen je hebt. Of hoe klein jij de kans acht dat jou dit overkomt.
We zijn sociale wezens. Wat andere mensen vinden, is belangrijker dan onze eigen mening. Dit komt omdat we tot voor kort afhankelijk waren van de groep om ons heen om te overleven.
En als je er over nadenkt, is dat nog steeds zo.
Kijk naar de wereld om je heen. Als de supermarkt morgen dichtgaat, moet je op zoek naar eten. Misschien kun je direct naar een boer. Maar als hij het je niet wil verkopen, blijf je hongerig.
Zelfs in onze samenleving, waar we ons onafhankelijk wanen, zijn we afhankelijk van andere mensen.
De natuur heeft ons een brein gegeven wat hierop is ingesteld. We reageren sterker op sociale signalen van de mensen om ons heen, dan op onze eigen mening.
Een gaslighter maakt misbruik van deze menselijke zwakte.
Lydia heeft ruzie met haar vriend Ruud. Hij is enorm boos. Hij gooit een bord kapot.
De volgende dag proberen ze het uit te praten. Ruud begint door te zeggen dat Lydia haar excuses moet maken voor het kapot gooien van het bord.
Lydia protesteert. Het was immers Ruud die dit heeft gedaan.
Maar Ruud is een gaslighter. Hij houdt bij hoog en bij laag vol dat zij het heeft gedaan. Hij wordt opnieuw boos. En zegt dat hij niet met haar wil praten zolang ze tegen hem liegt.
Als iemand voet bij stuk houdt en blijft herhalen dat jij het mis hebt, kan het haast niet anders dan je begint met het twijfelen.
Het is geen teken van zwakte als je meegaat in de gedachtegang van de gaslighter. Ons brein is gemaakt om signalen uit de omgeving belangrijker te vinden dan wat we zelf over iets denken.
Herhaalt Ruud dit trucje regelmatig? Dan verliest Lydia steeds meer vertrouwen in haar oordeel. En zal ze, haast volautomatisch, afwachten welke mening Ruud haar voorschrijft.
Ruud kan zelfs overgaan tot het benoemen van haar “eigenwijsheid.” Dit kan door het een naam te geven en het af te keuren. Bijvoorbeeld:
- Je hebt een groot ego.
- Je bent erg reactief.
- Je gedraagt je agressief.
- Je zit in je hoofd en niet in je gevoel.
- Je denkt te veel na.
Wat de gaslighter doet, is zeggen: “Je beoordelingsvermogen, daar is iets mis mee.” Het criterium wat hij gebruikt, maakt niet uit. Zolang hij het maar kan gebruiken om jou het gevoel te geven dat je oordeel verkeerd is. Dit maakt jou uiteraard onzeker.
Wanneer jij iets zegt wat hij niet leuk vindt, keurt hij je beoordelingsvermogen af. Het gaat dan niet meer om wat je zei, maar het feit dat je iets zei. En dat je in zijn ogen voor je beurt sprak.
Zoals je uit het voorbeeld kunt halen, gebruiken gaslighters enorme druk. Dat is gelijk het volgende kenmerk.
Kenmerk 2 : Op jezelf vertrouwen maakt je angstig
Wetenschappers hebben recentelijk vastgesteld dat afwijzing pijn doet. Veel pijn.
Als iemand jouw versie van wat er is gebeurd ontkent, belachelijk maakt of simpelweg niet accepteert…
… en er consequenties aan verbindt als jij jouw versie niet verandert…
… dan schept hij een scenario waarin het pijn doet om voet bij stuk te houden.
Denk terug aan de gymles op de middelbare school. Niemand wilde als laatste gekozen worden. Dat gaf een gevoel van afwijzing. Als je weleens als laatste gekozen werd, werd je bij de volgende gymles snel nerveus. Je hoopte dat het niet nog eens zou gebeuren.
Nou had je weinig controle over gekozen worden. Maar stel dat je iets had kunnen zeggen om dit te voorkomen. Dan had de druk hier waarschijnlijk voor gezorgd.
Een gaslighter geeft je de mogelijkheid om de kans op uitsluiting weg te nemen. Hij stelt een ultimatum: of je geeft hem gelijk, of hij wijst je af.
Ruud schreeuwt tegen Lydia dat ze moet toegeven dat zij het bord kapot heeft gegooid. En dat hij haar anders nooit meer wil zien.
Nu hij het erover heeft: hij is helemaal ziek van haar agressieve gedrag. En hij twijfelde al langer of hij bij een vrouw wil blijven die zich zo gewelddadig opstelt.
Het is al moeilijk om in jezelf te geloven als iemand continu blijft herhalen dat je het mis hebt. Maar als iemand bereid is om de relatie te eindigen als je niet bijdraait, dan komt de angst voor afwijzing hier bovenop.
En ik weet niet of het je is opgevallen. Maar in dit voorbeeld doet Ruud nog iets waardoor Lydia enorm onder druk komt te staan.
Kenmerk 3 : Hij beschuldigt je van dingen die hij zelf doet
Ruud beschuldigt Lydia van agressief gedrag.
Maar in feite is hij de persoon die zich gewelddadig opstelt. Die schreeuwt, dreigt, niet luistert en haar niet uit laat praten.
Beschuldigt hij jou van dingen die hij zelf doet? Dan is dat ook een vorm van gastlighting.
Hij gebruikt dit mede als een manier om zijn eigen gedrag te verantwoorden.
“Als jij niet zo agressief was, hoefde ik niet tegen je te schreeuwen.”
Maar dat iemand tegen je schreeuwt, betekent niet dat je het zelf terug moet doen. Als je schreeuwen fout vindt, doe je dit niet tegen anderen. Hoe zij zich ook gedragen.
Het is logischer om afstand te nemen van mensen die zich niet gedragen naar jouw standaarden. Wanneer iemand ruzie zoekt en je uitscheldt, loop je de kamer uit. In plaats van terug te schreeuwen en ook een bord kapot te gooien.
Het is immers raar om die persoon gewelddadig gedrag te verwijten als je het zelf ook doet.
De gaslighter breekt deze regel. Hij vertelt je dat je gemeen bent, terwijl dit in feite niet zo is. Tegelijkertijd doet hij dit zelf ook op een gemene toon.
Drie keer raden wat er gebeurt als jij hem hierop attent probeert te maken.
Kenmerk 4 : Hij neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn gedrag
Het lijkt nu misschien alsof mannen de enige zijn die gebruik maken van gaslighting.
Echter is dit zeker niet het geval. Ook sommige vrouwen maken gebruik van deze nare trucjes.
Zo had een ex van een vriend van mij er een handje van om heel boos op hem te worden. Vaak om niks. Er was constant ruzie in hun relatie.
Iedere keer bood ze naderhand haar excuses aan. Dat accepteerde mijn kameraad. Een paar dagen later gebeurde het weer.
Een gaslighter doet alsof ze spijt heeft. Maar verandert niets aan haar gedrag.
Dit is verwarrend. Want als iemand excuses maakt, betekent dit meestal dat deze persoon zijn gedrag wil veranderen.
Maar als hij of zij de volgende keer weer over de schreef gaat…
…en misschien wel verder dan de vorige keer…
…was er geen sprake van oprechte excuses.
In plaats daarvan diende deze als bliksemafleider. Om jou het idee te geven dat alles goed zit.
Op deze manier kan in je hoofd het beeld ontstaan dat de gaslighter goede bedoelingen heeft. Terwijl dit in feite niet zo is.
Alleen als hij of zij het gedrag aanpast, weet je zeker dat de excuses gemeend zijn.
Er zijn nog meer manieren waarop de gaslighter verantwoordelijkheid kan omzeilen.
Bijvoorbeeld door dingen te zeggen als: “Dat lag in het verleden.” Of: “Ik zat fout, maar heb je weleens gekeken naar je eigen gedrag?”
De gaslighter verplaatst de aandacht zo snel mogelijk van zijn gedrag naar dat van jou. Zolang jullie niet praten over wat hij fout doet, hoeft hij niets te veranderen.
Tegelijkertijd combineert hij dit met het “gaslighten” van de aard van de relatie. Dat ziet er zo uit:
Kenmerk 5 : Jij neemt de schuld op je
“Wij behandelen elkaar met liefde en respect!” schreeuwt Ruud, terwijl hij een kopje naar Lydia’s hoofd gooit.
Het is heel moeilijk voor Lydia om hem aan te spreken op het gooien van het kopje. Waarschijnlijk is ze bang door zijn uitbarsting. Tegelijkertijd spreekt hij met dwang over elkaar met respect behandelen. Als zij hem verwijt dit niet te doen, neemt zijn boosheid waarschijnlijk toe.
Als Lydia hem lief en onderdanig benadert, zal hij waarschijnlijk afkoelen. Terwijl elke vorm van confrontatie of grenzen stellen van haar kant hard wordt afgestraft.
Lydia kan geen kant op. Spreekt ze hem aan, dan krijgt ze nog meer de wind van voren. Alleen door hem te “pleasen” zal hij afkoelen.
Kijk nog eens naar de zin die Ruud gebruikt. “Wij behandelen elkaar met liefde en respect.” Dit is een belofte, maar niet één waar hij zich aan hoeft te houden. Alleen Lydia heeft zich zo te gedragen. Anders ontsteekt hij in woede.
Hoe vaker jij de schuld op je neemt, hoe meer jij jezelf zult zien als de schuldige. En de gaslighter zal er alles aan doen om dit gevoel bij jou te versterken. Zodat jij je nog onderdaniger opstelt.
Daarom is het extra belangrijk om te leren hoe je op een overtuigende manier je grenzen stelt bij mannen.
Deze video kan je daarbij helpen:
Kenmerk 6 : Je geeft hem automatisch gelijk
Voor alle bovenstaande patronen geldt, dat je na verloop van tijd leert hoe de verhoudingen liggen.
Als jij vaak genoeg de schuld op je neemt of door zijn druk twijfelt aan je eigen waarneming, heb je binnen de kortste keren aan een half woord genoeg.
Een stemmetje in je hoofd houdt je gedrag in de gaten. En bekritiseert je, iedere keer wanneer je iets doet wat de gaslighter niet leuk vindt.
Wil je hem ergens op aanspreken? “Doe maar niet,” zegt het stemmetje in je hoofd. Met daarna een aantal goed klinkende redenen waarom je dit niet moet doen.
Je kunt kijken naar de argumenten zelf. Maar dat is niet nodig. Het stemmetje is een beschermingsmechanisme. Het bestaat om te voorkomen dat je in een nieuw conflict met de gaslighter komt. Alles waar risico aan kleeft, roept het op.
Het gevolg is dat je overal mee instemt, zelfs als het niet goed voor je is. Je houdt kritiek voor je. En als je op een gegeven moment toch iets wilt doen wat de gaslighter niet leuk vindt, herinnert hij je snel wie er de baas is. Waardoor het stemmetje in je hoofd het weer overneemt. Wat op den duur tot flinke problemen in de relatie leidt.
Kenmerk 7 : Je verdedigt hem tegenover anderen
Je vrienden en familie herkennen vaak dat er iets mis zit.
Ze hebben misschien niet per se door dat het om gaslighting gaat. Maar ze zien symptomen waaruit ze opmaken dat jij verre van gelukkig bent.
Het stemmetje in je hoofd helpt niet alleen bij het reguleren van je eigen gedachten. Maar ook om de gaslighter te verdedigen naar anderen. Dit doe je door de schuld op je te nemen en te benadrukken hoe “liefdevol en respectvol” jullie relatie is.
Je wantrouwt je eigen waarneming. En hebt zijn lezing van de gebeurtenissen volledig overgenomen. Dit is uit zelfbescherming.
Als je naasten ernaar vragen, merken ze al snel dat je tegenstrijdige dingen zegt. Maar voor hen is het moeilijk om te begrijpen wat er echt aan de hand is.
Ze zien dat je onder druk staat. Maar je blijft koste wat het kost hem verdedigen. Dan kunnen zij niet veel anders dan je keuze accepteren.
Als je zelf een vriendin hebt die date met iemand die borderline of narcisme heeft , zie je het met je eigen ogen gebeuren. Deze persoon raakt steeds meer in zijn greep. Hoewel het slechter gaat, verdedigt ze hem steeds meer.
Tot het moment komt waarop er afstand tussen jullie ontstaat.
Kernmerk 8: Je mag steeds minder
Een goede “test” om te bepalen of je gegaslight wordt…
…is om te kijken hoeveel je “mag” van hem.
Een gaslighter heeft als doel om meer controle over jou te krijgen. Als je merkt dat je minder doet dan voorheen, met name om hem te pleasen, dan zit er iets niet goed.
Een “slimme” gaslighter geeft jou het gevoel dat het om je eigen keuze gaat. Hij zal je niet snel verboden opleggen.
In plaats daarvan zal hij een systeem opstellen waarin je eigen wil volgen afgestraft wordt. En waarin je juist beloond wordt als je doet wat hij wil.
Maar onder aan de streep neemt je vrijheid af. Op acties die hij niet leuk vindt, staan zware straffen.
Niet dat dit nodig is. Je houdt je vanuit jezelf al aan de regels. Vaak omdat er weinig te winnen valt bij het overtreden ervan. Wat voor zin heeft het om recalcitrant te zijn als je partner je toch de wind van voren geeft?
Mensen die gegaslight worden, raken vaak geïsoleerd. Ze nemen afstand van vrienden en familie. Soms stoppen ze zelfs met school of werk.
Dit isolement maakt je nog afhankelijker. In extreme gevallen praat je met niemand anders dan met de gaslighter. Je kunt je buiten het contact met hem enorm alleen voelen.
Daardoor is het heel moeilijk om iemand in deze situatie te bereiken. Haar hele sociale netwerk bestaat uit de gaslighter. Als je zo iemand vraagt of het wel goed gaat, is de logische tegenvraag: “Waar was je de afgelopen jaren?”
Kenmerk 9: : Hij vertoont narcistische trekjes
Een narcist probeert af te dwingen dat je hem bewondert. Daarnaast probeert hij je onder zijn controle te houden.
Zoals je misschien hebt gemerkt, is de laatste kwaliteit zeker aanwezig bij gaslighting.
Vaak gebruikt hij de controle die hij heeft om jou dingen te laten doen waar hij gelukkig van wordt. Dit is waar het stukje narcisme bij komt kijken.
Het doel van het gaslighten is (vaak, maar niet altijd) om je psychisch afhankelijk van hem te maken. Waardoor jij alles doet om hem gelukkig te maken.
Vanuit dit perspectief is het zinvol om meer te leren over narcisme. Niet elke narcist is een gaslighter, maar veel gaslighters zijn narcistisch.
Een narcist heeft een opgeblazen zelfbeeld en een grote boefte aan bewondering. Tegelijkertijd heeft hij weinig empathie en is hij van binnen erg onzeker.
Dit maakt dat een narcist snel grijpt naar extreme middelen als gaslighting om mensen aan hem te binden. De “normale” manier van een connectie maken, gebaseerd op gelijkwaardigheid en altruïsme, dat werkt niet voor hem.
Wil je meer ontdekken over narcisme bij mannen? Bekijk dan eens dit filmpje:
Zo ga je om met een man die het wel goed met je voor heeft
Ik hoop dat je zelf niet in een relatie met een gaslighter zit. En dat als dit wel het geval is, je snel bij hem weggaat.
Je verdient beter.
Om je te helpen de man van je dromen te vinden, raad ik je aan het Mannenbrein e-book downloaden.
Hierin leg ik uit wat je moet weten over mannelijke psychologie aan de hand van drie speciale schakels van het Mannenbrein
Hoe zitten (goede) mannen in elkaar? En wat zoeken ze in een relatie?
Na het lezen van dit rapport ken je de drie schakels die bepalen of een man verliefd op je wordt.
Meld je hieronder aan. Dan stuur ik het je gratis toe.
Liefs,
Mathijs Dingjan
› Ja, stuur me 'de 3 schakels in zijn mannenbrein' nu gratis!
Oh, en vergeet hieronder je gratis download niet ;)
Liefs,
Mathijs Dingjan
Schrijf een reactie